Intonation กีตาร์ไฟฟ้า ฉบับสมบูรณ์

Intonation เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้กีตาร์ที่ดี แตกต่างจากกีตาร์ที่ดี ไม่ว่าคุณจะใช้อุปกรณ์แพงแค่ไหน ยี่ห้ออะไร แต่ถ้าเสียงที่ออกมาไม่ตรงคีย์อย่างที่ควรจะเป็น ทุกอย่างจะผิดเพี้ยนไปหมด  Intonation ที่ดีช่วยให้มั่นใจได้ว่าโน้ตทุกตัวที่คุณดีดออกไป สื่อสารกับคนฟังแล้วไม่ผิดเพี้ยน ดังนั้นการตั้ง Intonation ของกีตาร์เป็นสิ่งที่ควรทำ

ก่อนที่เราจะเริ่ม อยากทำความเข้าใจก่อน ไม่มีกีตาร์ตัวไหนที่ Intonation ตรงทุกโน๊ต ตรงทุกตำแหน่งเฟรต โลกนี้ไม่มีอะไร Perfect 100% มีแค่ค่าที่ยอมรับได้ เป็นเรื่องที่เข้าใจกันทั่วโลก

Intonation คืออะไร?

Intonation คือ การที่เสียงกีตาร์มีความเที่ยงตรง แม่นยำทั่วทั้งคอ ทุกโน๊ตที่เล่นออกไป ฟังแล้วเข้ากับคีย์ ไม่ว่าจะเล่นสายเปิด เล่นคอร์ด โซโล่ทั้วทั้งคอ เสียงต้องเข้ากัน หรือเพี้ยนแบบยอมรับได้ หาก Intonation ไม่ตรง โน้ตที่ได้จะเพี้ยนต่ำ หรือเพี้ยนสูง ฟังดูแปลกๆ

ปัจจัยที่ทำให้เกิดเสียงโน๊ตต่างๆ

ความตึงสาย 

ความตึงสาย สัมพันธ์กับ ความถี่ในการสั่นของสาย (Frequency) โดยตรง ถ้าความตึงสายเปลี่ยน เสียงเปลี่ยน

• สายตึงขึ้น สายจะสั่นด้วยความถี่ที่สูงขึ้น = เสียงจะสูงขึ้น
• สายหย่อนลง สายจะสั่นด้วยความถี่ที่ต่ำลง = เสียงจะต่ำลง

ระยะที่สายสั่น ความยาวช่วงสาย 

ความยาวช่วงสาย สัมพันธ์กับ ความยาวคลื่นเสียง (Wavelength) โดยตรง ถ้าความยาวช่วงสายเปลี่ยน เสียงเปลี่ยน

• ช่วงสายสั่นยาวเพิ่มขึ้น wavelength จะกว้างขึ้น = เสียงจะต่ำลง
• ช่วงสายสั่นยาวลดลง wavelength จะแคบลง = เสียงจะสูงขึ้น

หมายเหตุ ในยุคแรกเริ่มของการคิดค้นกีตาร์ สายกีตาร์แต่ละเส้นมีขนาดต่างกัน เนื่องมาจาก เสียงที่ต้องการต่างกัน มีรากฐานการคิดแบบ User Experience ปรับตามความต้องการของผู้ใช้งาน

"ถ้าใช้สายเบอร์นี้ ได้แรงตึงสายเท่านี้ ถึงได้โน๊ตเสียงที่ต้องการ"  

แรงตึงสายจะพอๆกันในทุกเส้น โดยที่ความถี่ของสายไม่แกว่งเกินไป ไม่ถี่เกินไป ซึ่งจะสัมพันธ์กับขนาดของสาย และความยาวของคอ

ทำไมเสียงกีตาร์ไม่ตรง?

Intonation ในกีตาร์, เบส รวมถึงเครื่องสายทุกชนิด ที่มีเฟรตเป็นตัวระบุตำแหน่งเสียง เสียงของเครื่องดนตรีเหล่านี้จะมีการคลาดเคลื่อน ไม่ตรงเป๊ะทุกเฟรต 

ค่าความถึ่เสียง เกิดจาก ตำแหน่งเฟรต กำหนดให้ช่วงสายสั่นได้ที่ความยาว (wavelength) ค่าหนึ่ง ซึ่งสายแต่ละเส้นมี การยืดหดตัว ที่แตกต่างกัน ทำให้เกิดความคลาดเคลื่อนที่ต่างกัน แต่ยังต้องใช้เฟรตร่วมกัน

โดยตำแหน่งของเฟรต ใน Scale Length ต่างๆ ถูกสร้างมาจากค่ามาตรฐานของความยาวคลื่น โดยที่ Fret 12th อยู่ตรงกลางพอดี

การ Setup Intonation คืออะไร

การ Setup Intonation คือการทำให้เสียงที่ Fret 12th เวลาที่เรากดสายแล้วดีด มีค่าโน๊ตเดียวกันกับสายเปิด โดยที่เสียงจะสูงขึ้น 1 Octave พอดี เช่น สาย 1 มีค่าโน๊ต E ตอนที่เราตั้งสาย และเมื่อเรากดนิ้วที่ Fret 12th ก็จะได้โน๊ต E เช่นกัน ซึ่งเสียงจะสูงขึ้น 1 Octave พอดี

"ส่วนโน๊ตในเฟรตตำแหน่งอื่น เราจะไม่สนใจว่าเพี้ยนแบบไหน สนใจเฉพาะ Fret 12th"

โดยการ Setup เพื่อให้ได้ค่าโน๊ตที่ Fret 12th พอดีนั้น ต้องทำการยืดระยะสายออก หรือหดระยะสายเข้า ตามอาการของกีตาร์นั้นๆ ดังนี้

• ถ้าโน๊ตที่ Fret 12th ต่ำกว่าที่ต้องการ แสดงว่าระยะสายยาวเกินไป ต้องหดระยะสายเข้า โดยปรับ Saddle ให้เข้าใกล้ Fret 12th 
• ถ้าโน๊ตที่ Fret 12th สูงกว่าที่ต้องการ แสดงว่าระยะสายสั้นเกินไป ต้องยืดระยะสายออก โดยปรับ Saddle ให้เข้าห่าง Fret 12th มากขึ้น

Intonation สำคัญอย่างไร

กีตาร์ที่ Intonation ถูกต้อง เสียงจะเพี้ยนน้อยที่สุดในทุกๆตำแหน่งเฟรต ทำให้เราได้เสียงกีตาร์ในรูปแบบต่างๆที่กลมกลื่น เช่น

• การเล่นคอร์ดที่ให้เสียงที่กลมกลืน โน๊ตไม่กัดกัน หรือไม่ตรงคู่เสียงกัน
• โซโล่​ ที่เที่ยงตรง เพราะเมื่อเวลาที่คุณโซโล่ เสียงจะโดดเด่น ถ้ามันไม่เข้ากับทำนอง มันจะฟังแล้วไม่สมบูรณ์ เหมือนคุณไม่ได้ตั้งสายให้ตรงก่อนเล่น
• การบันทึกเสียงและการแสดง ในการบันทึกเสียงในสตูดิโอหรือการแสดงสด การเรียบเรียงเสียงที่ถูกต้องมีความสำคัญอย่างยิ่ง โน๊ตที่ออกจากกีตาร์ไปยังคนฟังจะดูเพราะ หรือแย่ก็เกิดจาก intonation ด้วยส่วนหนึ่ง

Intonation ในทางอุดมคติ

ในทางอุดมคติ คลื่นเสียงจะอยู่ในลักษณะ Sine Wave ซึ่งถ้าเรามองดูจะมี node ของการสั่นอยู่ตรงกลาง นั่นคือตำแหน่งที่ Fret 12th ดังนั้นถ้าเราวัดตำแหน่งที่ Fret 12th ไปยัง Nut  และอีกฝั่ง วัดจาก Fret 12th ไป Saddle ค่าที่ได้ต้องเท่ากัน ซึ่งในโลกความเป็นจริงระยะทั้ง 2 ไม่เท่ากัน 

โดยที่มีปัจจัยทางกายภาพอื่นๆ มาเกี่ยวข้อง ซึ่งทำให้กีตาร์ต้องมีการชดเชยระยะช่วงสาย ส่งผลให้ตำแหน่ง Fret 12th ไปยัง Saddle ยาวกว่าเสมอ

อะไรมีผลต่อ Intonation บ้าง?

มีหลายปัจจัยที่ส่งผลต่อ Intonation ของกีตาร์ 

String Action

ความสูงของสาย คือระยะระหว่างใต้สายกีตาร์ ไปยังเหนือเฟรตกีตาร์   ระยะ String Action นี้เป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดแรงตึงสายที่เพิ่มขึ้น ยกตัวอย่างเช่น ถ้าสายสูง กว่าที่เราจะกดสายมาถึงเฟรต สายจะถูกยืดมากขึ้น โน๊ตจะสูงขึ้น คล้ายๆกับการดันสายกีตาร์เวลาเล่นนั่นแหละ  ยิ่งสายสูง ยิ่งต้องชดเชยระยะสายมากขึ้น  

Neck Relief

Neck Relief คือ ค่าความโค้งของคอกีตาร์ ซึ่งสัมพันธ์กับ String Action และความตึงของสาย ความโค้งของคอมีหลายรูปแบบ ซึ่งส่งผลต่อความสูงของสายที่แตกต่างกัน ในแต่ละตำแหน่งของเฟรต ความเพี้ยนของโน๊ตที่เกิดจากคอที่มี Neck Relief ไม่ดี จะส่งผลต่อโน๊ตอื่นๆ ที่ไม่ใช่เฟรต 12th เป็นหลัก

String Gauge

• ความหนาของสาย ที่ขนาดต่างกัน จะมีค่าความตึงและความยืดหยุ่นที่ต่างกัน 
• สายใหญ่กว่า จะมีค่าความยืดหยุ่นที่น้อยกว่าสายเล็กเบอร์เล็กเสมอ เกิดจากโมเลกุลของสายในหน้าสัมผัสต่อหนึ่งพื้นที่มีค่ามากกว่า
• สายเบอร์ใหญ่ จะมีความตึงเพิ่มขึ้นได้ง่ายกว่าสายเล็ก ในกรณีที่ยืดสายออกในระยะที่เท่ากัน เช่น การดันสาย หรือกดสาย
• สายใหญ่กว่า จะต้องเพิ่มระยะห่างระหว่าง Fret 12th กับ Saddle มากกว่าสายเล็ก เพื่อชดเชยแรงตึง

Type of Strings

สายกีตาร์ แต่ละชนิด ความสามารถสร้างเสียงแตกต่างกัน ในขนาดสายที่เท่ากัน สาย Plain ยืดหยุ่นน้อยกว่าสาย Round Wound ระยะชดเชยสายจะไม่เท่ากัน สาย Plain ต้องเพิ่มระยะชดเชยมากกว่า 

ยี่ห้อสาย และอายุของสาย

ส่วนผสมในการทำสายของแต่ละยี่ห้อ แต่ละรุ่นไม่เหมือนกัน การยืดตัวไม่เหมือนกัน ค่า Stress & Strain ต่างกัน อายุของสายต่างกัน ดังนั้นถ้าจะ Setup Intonation ควรเปลี่ยนสายใหม่เสมอ รอให้ Set ตัวสัก 2-3 วันค่อยทำ

Fret 

สิ่งที่คุณต้องเข้าใจเกี่ยวกับเฟรต และ Intonation

• ตำแหน่งของเฟรต หรือระยะของเฟรตแต่ละเฟรต ถูกคิดมาจากความถี่เสียง ดังนั้นความเพี้ยนที่เกิดขึ้น เกิดจาก ตัวสายเอง, การ Setup และแรงกดของนิ้วมือ
• ถ้าจะชดเชยตำแหน่งเฟรต เพื่อให้ได้ค่าโน๊ตที่ถูกต้อง สามารถทำได้ แต่ยุ่งยาก เพราะเฟรตถูกใช้ร่วมกันในทุกสาย  (รูปภาพเฟรตยึกยือ)
• ตำแหน่งของเฟรตที่ไม่ตรง ในกีตาร์ที่คุณภาพไม่ดี ตำแหน่งของเฟรตมีความคลาดคลื่น ต่อให้คุณ Setup Intonation ดีแล้ว แต่การเล่นในตำแหน่งเฟรตอื่นๆ ก็เพี้ยนมากอยู่ดี

การเช็ค Intonation

การเช็ค Intonation มีอยู่ 2 วิธี 

• ใช้ Tuner Guitar โดยเริ่มจากตั้งสายให้เรียบร้อย จากนั้นให้กดที่เฟรต 12 กดแบบพอดี ไม่แรงไปไม่เบาไป แล้วดูค่าโน๊ตที่ได้
• ดีด Harmonic ที่เหนือเฟรต 12 แล้วฟังเสียง จากนั้นให้กดสายที่เฟรต 12 แล้วฟังเสียง  กีตาร์ที่ intonation ตรง เสียงที่ได้จะเหมือนกันทั้ง Harmonic และกดเฟรต 

การตั้ง Intonation 

สำหรับกีตาร์ไฟฟ้า สามารถ Setup Intonation ได้โดยการปรับตำแหน่งของ Saddle ได้ที่ Bridge โดยให้เลื่อนเข้า ถ้าเสียงที่ Fret 12th ต่ำไป และเลื่อนออก ถ้าเสียงที่ Fret 12th สูงไป

ก่อนเริ่มปรับ Intonation คุณต้องแน่ใจก่อนว่า ได้ปรับทุกอย่างเรียบร้อย ดังนี้

• ความโค้งของคอ (Neck Relief) 
• ความสูงของสาย (String Action) 
• ตั้งสปริง สำหรับกีตาร์ที่เป็นแบบ Tremolo
• เปลี่ยนสายใหม่ 
• ตั้งสายเรียบร้อยแล้ว 

เครื่องมือที่ใช้:

• Tuner: แบบเหยียบ หรือแบบหนีบที่หัวกีตาร์ก็ได้
• ไขควง: สำหรับ Bridge แบบ Stratocaster, Telecaster หรือ Tune-o-Matic
• ประแจหกเหลี่ยม: สำหรับ Bridge แบบ Tremolo ของ Floyd Rose

Bridge กีตาร์มีหลากหลายรุ่น แต่คอนเซ็ปในการปรับ Intonation เหมือนกันหมด 

ส่งท้าย

การปรับ Intonation ของกีตาร์เป็นกระบวนการที่ต้องใช้ความแม่นยำ ตั้งใจ และความอดทน แต่ผลลัพธ์ที่ได้ก็คุ้มค่า เมื่อกีตาร์มี Intonation ที่ดีแล้ว โน้ตแต่ละตัวจะมีความเที่ยงตรง หรือคลาดเคลื่อนนิดหน่อยแบบรับได้ ทำให้มั่นใจได้ว่ากีตาร์ของเราจะฟังดูดีตลอดทั้งคอ

ไม่มีอะไรที่ Perfect 100% ไม่ว่าจะกีตาร์หรือตัวคุณ ค่อยๆปรับค่อยๆเรียนรู้ เดี๋ยวดีเองครับ