String Action สายกีตาร์สูงเท่าไหร่?

การปรับสายกีตาร์เป็นขั้นตอนหนึ่งในการ Setup โดยที่การจะปรับสายสูงต่ำได้ ต้องเข้าใจกายภาพของคอและสายมาแล้วก่อนหน้านี้ บทนี้ เป็นบทต่อจากการปรับคอ ซึ่งการที่คุณจะปรับ Action ได้ คุณต้องปรับคอเสร็จก่อน รวมถึงเปลี่ยนสายใหม่ด้วย

เป้าหมาย

1. ปรับ Action ให้เล่นง่ายที่สุด รับกับมือ 
2. กำจัด Buzzing ให้ได้มากที่สุด

Buzz คืออะไร?

Buzz คือ การที่สายกีตาร์แตะเฟรตเวลาดีด เสียงจะดังแกร๊กๆๆ  การมี Buzz นิดๆ เป็นเรื่องที่ยอมรับได้  

ถ้าถามว่าทำไมไม่กำจัด Buzz ออกให้หมด ตอบแบบนี้ว่าการที่ Remove Buzz ออกหมด มันจะต้องยกสายให้สูงมาก ซึ่งจะเล่นไม่สบาย

ก่อนปรับ Action ต้องรู้อะไร?

ก่อนจะปรับ Action ต้องรู้ค่าต่างๆ เหล่านี้ก่อน ว่ากีตาร์คุณเป็นแบบไหน 

Fingerboard Radius

ความโค้ง Fingerboard Radius จะสัมพันธ์กับ Action ของสาย สายจะสูงต่ำตาม Fingerboard Radius

Fingerboard Radius มีกี่แบบ

Fingerboard Radius ในกีตาร์จะมี  Radius หลักๆดังนี้

• 7.25" - Fender Vintage
• 9.5" - Fender Standard 
• 10" - Kramer
• 12" - Gibson
• 15"-16" - Martin
• 16" - Jackson, Ibanez
• 20" - Ibanez

ทำไม Radius มีหลายแบบ

Fingerboard Radius ออกแบบมาเพื่อรองรับ Style การเล่น จะสัมพันธ์กับคอด้านหลัง Neck Contour หรือที่เรียกกันว่า Shape คอ ยกตัวอย่างเช่น

7.25" ใช้สำหรับกีตาร์ที่เล่น Style กำคอ จับเต็มๆมือ นิ้วโป้งกดสาย 6

16" ใช้สำหรับกีตาร์ที่เน้นดันสาย  การเคลื่อนตัวของมือน้อย ยกนิ้วน้อยๆ สายปั่น

Neck Contour (Neck Shape)

Neck Contour รองรับอุ้งมือ หรือนิ้วโป้ง ซึ่งจะสัมพันธ์กับ Fingerboard Radius โดยการออกแบบให้สัมพันธ์นี้ทำเพื่อรองรับหลักสรีรศาสตร์ (ergonomics)

V shape รองรับการกำคอ ตีคอร์ด มักอยู่ในโปร่ง

C shape รองรับทุก Style

D shape รองรับการกำคอ แนว Blue และมือใหญ่ มักใช้

U shape รองรับนิ้วโป้ง เจอในกีตาร์ Vintage

Classical หลังคอแบน รองรับการเล่น ไม่เน้นกำคอ เน้นนิ้วโป้ง

อายุสาย และยี่ห้อสาย

สายกีตาร์ที่ใช้ควรเป็นสายใหม่ เปลี่ยนสายแล้วพักไป 2-3 วัน รอสายยืดตัวเสร็จก่อนค่อยเอามาเซ็ต และห้ามใช้สายเก่า  เพราะสายเก่าจะแกว่างมาก พอเล่นกีตาร์ไปคิดว่าสาย buzz จากเซ็ตไม่ดี แต่จริงๆแล้ว สายเก่า 

ยี่ห้อสาย รุ่นสายมีผลหมดนะครับ ใช้ยี่ห้อไหน รุ่นไหนจนชินเสียงแล้ว เอาอันนั้นแหละมาใส่เพื่อ Set Action

ก่อนปรับ Action ต้องทำอะไร?

1. ปรับคอ Neck Setup เรียบร้อยแล้ว หาค่าความโค้งของคอ Neck Relief เรียบร้อยแล้ว
2. ตั้งสายเรียบร้อย ใช้สายใหม่ ไม่ควรใช้สายเก่า สายเก่าจะมีการแกว่ง แล้วจะ Buzz โดย

Action Setup  แบบ Basic

การเซ็ตความสูงของสายสายกีตาร์แบบ Basic มีขั้นตอนดังนี้

1. เริ่มดีดสาย6 ไล่ทีละเฟรต เช็คอาการ Buzzing ในแต่ละเฟรต
2. ปรับ Saddle ขึ้นลง แล้วดีด  เพื่อหาความสูงของ Saddle ที่ต่ำที่สุด โดยที่สาย 6 ไม่ Buzzing เมื่อดีดเบา  และ Buzzing นิดๆ เมื่อดีดแรงขึ้น แต่ไม่ติดเฟรต
3. เริ่มดีดสาย 1 ไล่ทีละเฟรต เช็คอาการ Buzzing ในแต่ละเฟรต
4. ปรับ Saddle ขึ้นลง แล้วดีด  เพื่อหาความสูงของ Saddle ที่ต่ำที่สุด โดยที่สาย 1 ไม่ Buzzing เมื่อดีดเบา  และ Buzzing นิดๆ เมื่อดีดแรงขึ้น แต่ไม่ติดเฟรต
5. เอา Radius Gage พาดสาย 6 และ 1
6. ปรับให้ทุกสาย มีความสูงที่รับกับ Radius Fingerboard

สายแต่ะละสายจะเฉลี่ยความสูงตาม Fingerboard Radius เพื่อให้รองรับการเล่นที่เข้ามือ และเพื่อให้สายสูงต่ำพอๆกัน Buzz พอๆกัน

Action Setup  แบบ Pro

คอนเซ็ปการปรับ Action แบบโปร คือ การไล่ Buzz ทุกสายแล้วมาปรับละเอียดอีกครั้ง

1. ทำเหมือนแบบ Basic 

ทำขั้นตอนแบบเดียวกับ Basic โดยดีดสาย 6 -1 เช็คทุกเฟรต ไล่ทุกสาย

2. ปรับ Saddle 

การปรับ Saddle ตามแบบที่ Basic ทำ โดยการเช็ค Buzzing ทุกสาย ปรับไม่ให้มี Buzz หรือ Buzz แบบยอมรับได้ ไล่ให้หมด

3. วัด Radius ของสาย 

เอา Radius Gage มาวัดตำแหน่งสายที่ Saddle ดูอาการสาย จะได้ค่าๆหนึ่ง ดูว่าตำแหน่งสายรับกับความโค้งของ Radius Gage แบบไหน

4. ขั้นตอนการวิเคราะห์ (สำคัญ)

นำค่าที่ได้มาวิเคราะห์อาการสายที่เกิดขึ้น เทียบกับ Fingerboard Radius ของคุณ

4.1 วิเคราะห์ Fingerboard Radius และ Radius อื่นๆ

ด้านล่างเป็นภาพคอตัดขวาง สมมติว่า Fingerboard Radius เท่ากับ 7.25" 

ตำแหน่ง Top ของเฟรตจะมี Radius = 7.25" + ความสูงของเฟรต

4.2 วิเคราะห์ ตำแหน่งสาย

จากภาพเดิม ตำแหน่งของสาย เมื่อเทียบกับ Fingerboard Radius มีความต่างกันมาก ระนาบไม่เข้ากัน

4.3 สิ่งที่ต้องรู้ เกี่ยวกับ Radius สาย

• Radius สาย ต้องมี Radius ที่มากกว่า ป้านกว่า Fingerboard Radius เพราะไม่อย่างนั้น สาย 3 4 จะสูง เล่นไม่ถนัดมือ
• Radius ต้องปรับจาก ค่าที่เราได้จากตอนแรก โดย ห้ามปรับสายลง ให้ปรับขึ้นอย่างเดียว ไม่งั้น Buzzing

5. ปรับ Action ซ้ำอีกหลายครั้ง

หลังจากที่ปรับ Action ของสายเรียบร้อย ให้พักกีตาร์ไว้สักระยะ นานเป็นชั่วโมง หรือเป็นวันก็ได้ แล้วกลับมาเล่นใหม่ ค่อยๆทำให้ละเอียด จนพอใจ  เช็ค Feeling

ให้เล่นกีตาร์ที่ปรับเรียบร้อยแล้วทั้งกลางวัน กลางคืน เช็คอาการคอเหวี่ยง ความโค้ง Action หาจุดสมดุลของกีตาร์ให้เจอ 

Reference สายสูงเท่าไหร่ดี

คาดคาโป้ที่เฟรต 1 แล้ววัดความสูงของสายที่ Fret 12

กีตาร์ไฟฟ้า

• สาย 6 สายสูง 1.5 - 2 mm
• สาย 1 สายสูง 1 - 1.5 mm

กีตาร์โปร่ง

• สาย 6 สายสูง 2 - 2.5 mm
• สาย 1 สายสูง 1.5 - 2 mm

Bass

• สาย 4 สายสูง  2.2 - 2.6 mm
• สาย 1 สายสูง 1.5 - 2.0 mm