Zero Fret คืออะไร? ดีหรือไม่ดี

Zero Fret คือ การใส่ Fret (เฟรต) เข้าไปแทนที่ตำแหน่งของ Nut โดยที่เปลี่ยนตำแหน่งของ Nut ให้เลื่อนไปทางหัวกีตาร์ เพื่อใช้ในการกำหนดระยะห่างระหว่างสาย (String Spacing) หรือถ้าไม่ใช้ Nut ก็ต้องมีวัสดุอื่น เพื่อกำหนดระยะ String Spacing  ซึ่งอาจะเป็น Locking String แบบกีตาร์หัวตัดบางแบรนด์ก็ได้

สาเหตุของการมี Zero Fret 

เริ่มมาจากมือกีตาร์ชื่อดัง Chet Atkins เขารู้สึกว่าเวลาที่เขาเล่นสายเปิด (Open String) แล้วโทนเสียงของกีตาร์ไม่ Bright พอ เขาเลยขอร้องให้ทาง Gretsch หาวิธีทำให้กีตาร์ที่เสียงสายเปิดใสสว่างขึ้น 

ทาง Gretsch กับ Chet Atkins ได้ปรึกษากันและคิดว่า สาเหตุของเสียงทึบน่าจะเกิดจากวัสดุของ Nut เพราะเวลาเล่นสายเปิด Open String โทนที่ได้ เป็นคนละประเภทกันกับเวลาเล่นกีตาร์ในตำแหน่งเฟรตอื่นๆ
ดังนั้นจึงคิดกันว่า ถ้าเอาวัสดุเดียวกันมาใช้แทนนัท การที่สายสัมผัสและการสั่นของสายจะเหมือนกัน น่าจะได้เสียงที่ออกมาเหมือนกัน 

แต่ถ้าเอาแค่เฟรตมาวางอย่างเดียวจะไม่สามารถกำหนดระยะของแต่ละสายได้ จึงต้องมีการเอา Nut ใส่ด้วย เพื่อกำหนดระยะ String Spacing โดย Nut จะถูกวางไว้หลัง Zero Fret หรือมองภาพว่า Nut จะถูกถอยร่นไปทางหัวกีตาร์ ซึ่งในโลกปัจจุบัน ระยะระหว่าง Nut กับ Zero Fret มีหลากหลาย ไม่มีการกำหนดตายตัว

รูปเฟรตศูนย์แบบต่างๆ

1. Nut ห่าง Fret

2. Nut ใกล้ Fret

3. ไม่ใช้ Nut ใช้ตัว Lock สายแทน

Fact ของ Zero Fret 

• Zero Fret ไม่ได้ถูกกดด้วยนิ้ว ดังนั้นจะสายถูกกดลงที่ Zero Fret ด้วยแรงดึงของตัวสายเอง 
• เวลาเล่นกีตาร์ นิ้วของเราจะกดที่เฟรต เวลาดีด สายจะสั่นไปที่นิ้วด้วย โทนจะดีหรือไม่ดี ขึ้นอยู่กับนิ้วคนๆนั้น ส่วนที่อยู่หลังเฟรตคือนิ้ว จะเป็วตัวแปรสำคัญ ซึ่งจะมีการลดทอนความถี่ ลดทอนการสั่นของสาย
• เสียงจากนัท ที่อยู่หลัง Zero Fret ไม่ได้ถูกลดทอนเหมือนิ้วที่กดอยู่หลังเฟรตอื่นๆ
• สายจะสามารถกลิ้งบน Zero Fret (ยิ่ง Nut ห่าง Zero Fret ยิ่งกลิ้งเยอะ) ได้เวลาดีด หรือเวลาดันสาย ซึ่งอาจจะเกิดเสียงแคร๊กๆ เวลาดีปกติ หรือเวลาดันสายได้ บางตัวก็เป็น บางตัวก็ไม่เป็น ขึ้นอยู่กับผิวสัมผัสที่ Zero Fret เรียบเนียนขนาดไหน 
• Zero Fret จะความสูงเท่ากับเฟรตตำแหน่งอื่นๆ  ซึ่งต่ำกว่าร่อง Nut เวลาเล่นสายเปิด ตัวสายจะต่ำเกินไป เกินหลักการ Setup ที่ดี โดยปกติแล้วเราจะให้ความสูงของร่องนัท สูงเหนือเฟรตนิดนึง (กดที่เฟรต 3 ดูระยะสายที่สูงเหนือเฟรต 1 จะสูงประมาณ 0.02")  
• Zero Fret มีการสึกหรอได้  เพราะถูกกดตลอดเวลา เห็นผลได้ง่ายในเฟรตแบบ Nickel ส่วนเฟรต Stainless จะทนกว่า เมื่อมีการสึกหรอจะส่งผลต่อการดันสาย ตำแหน่งสายที่ Zero fret จะเคลื่อนจากจุดเดิม  ซึ่งต่างจากกีตาร์ที่ใช้ Nut มีร่องให้สายอยู่ สายจะไม่เคลื่อนตำแหน่ง
• การปรับระดับ Zero Fret ทำได้ยากกว่า และการเปลี่ยนเ Zero Fret ที่สึกหรอก็เหมือนกับการเปลี่ยนเฟรตอื่นๆ ซึ่งทำได้ยุ่งยากกว่าแบบ Nut ปกติที่แค่ถอด Nut ตัวเดิมออกแล้วใช้นัตตัวใหม่แทน
• ในกรณีปกติที่ใช้ Zero Fret ร่วมกับนัท ร่องนัทจะต่ำกว่าตัวZero Fret เพื่อให้สายยังกดที่ Zero Fret  ดังนั้นเราจะเราจะเซ็ตร่องนัทยากกว่าปกติ เราจะหาจุดที่สายแกว่งอย่างอิสระระหว่างนัทกับลูกบิดยากกว่า ซึ่งทำให้Tone อาจถูกลดทอน อีกนัยหนึ่ง สายที่กดอยู่บนนัท ไม่ได้กดด้วยแรงที่สมบูรณ์ ถูกกดผ่านๆ องศาของสายที่ต้องการจะห้ได้ 15องศา เราจะไม่สามารถจัดการตรงนี้ได้  (รายละเอียดอยู่ในบทความเกี่ยวกับ Setup Nut กีตาร์) 

Zero Fret ชอบหรือไม่ชอบนานาจิตตัง!

1. ชื่นชอบ
   ในกลุ่มผู้เล่นที่ชื่นชอบเฟรตศูนย์ มองว่าข้อดีคือได้ Tone ของสายเปิดได้ใกล้เคียงกับโน้ตที่กดเฟร็ตมากกว่า พอการใส่เฟร็ตศูนย์ สายจะวางบนเฟรต  จึงสามารถใช้สายขนาดใดก็ได้โดยไม่ต้องทำขนาดร่องNut หรือเปลี่ยนNutใหม่ นอกจากนี้ เฟร็ตศูนย์ยังช่วยลดโอกาสที่เสียงจะทึบได้มาก
2. ไม่ชอบ
   เสียงสายเปิด (Open String) ใสเกินไป  โทนโดดเด่นเกินโทนเสียงของเฟรตอื่นๆ  ด้วยการสั่นของสายที่มีอิสระเกินไป
3. เฉยๆ
   ไม่ได้ขอบหรือไม่ชอบ เล่นอย่างเดียว ไม่ซีเรียส 

ความชื่นชอบในกีตาร์ที่ใส่เฟรตศูนย์ Zero Fret มีความหลากหลาย บ้างก็ว่าดี บ้างก็ไม่ชอบ และนั่นก็คงเป็นรสนิยมของแต่ละคนไม่มีถูกไม่มีผิด ไม่มีอะไรดีกว่าอะไร มีแค่เหมาะหรือไม่เหมาะกับตัวเรา